Szanowni Państwo,
w załączniku znajdą Państwo zakres obowiązującego z przedmiotu Prawo konkurencji materiału i przykłady naruszeń reguł konkurencji UE.
Prawo konkurencji – stacjonarne studia ekonomii i niestacjonarne studia ekonomii
Szczegółowy zakres materiału obowiązujący do egzaminu
I. Ochrona konkurencji:
1) Przedmiot prawa konkurencji i przyczyny ochrony konkurencji.
2) Struktury rynku i rodzaje konkurencji - pojęcie i rodzaje konkurencji niedoskonałej – polipolistyczna, oligopolistyczna, monopolistyczna (cechy, warunki występowania), monopol, monopson, monopol dwustronny.
II. Reguły ochrony konkurencji w UE:
1) Porozumienia przedsiębiorstw ograniczające konkurencję – pojęcie przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa publiczne z art. 106 TfUE, treść zakazu i rodzaje zakazanych porozumień, przykłady.
2) Dopuszczalne ograniczenia konkurencji wynikające z umów - porozumienia o mniejszym znaczeniu (zasada de minimis), zwolnienia indywidualne.
3) Kary za zawieranie porozumień ograniczających konkurencję, zasady wymierzania kar pieniężnych.
4) Polityka łagodzenia kar pieniężnych za udział w kartelu- zwolnienie z kary grzywny lub jej zmniejszenie.
5) nadużycie dominującej pozycji – warunki stosowania art. 102 TFUE, rodzaje nadużyć – antykonkurencyjne, eksploatacyjne - dominująca pozycja, dominacja wspólna, właściwy rynek, przykłady,
6) kontrola koncentracji przedsiębiorstw – rodzaje połączeń przedsiębiorstw podlegające kontroli, wymiar wspólnotowy koncentracji, kompetencje Komisji,
III. Europejska Sieć Konkurencji – podmioty ją tworzące, zadania, pozycja Komisji i jej uprawnienia w zakresie polityki konkurencji.
Materiały źródłowe – traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – głównie art. 101 do 106 traktatu;
- rozporządzenie Rady nr 1/2003 w sprawie stosowania artykułu 81 i 82 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (obecnie art. 101 i 102 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej),
- rozporządzenie Rady nr 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw,
komunikat Komisji w sprawie porozumień o mniejszym znaczeniu, które nie ograniczają konkurencji w dostrzegalnym rozmiarze (obwieszczenie de mini mis) z 2014 r. (Dz. Urz. C291, 30.08.2014).
Obwieszczenie Komisji w sprawie zwalniania z grzywien i zmniejszania grzywien w sprawach kartelowych (Dz. Urz. C298, 8.12.2006, s.17).
Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien (Dz. Urz. C210, 1.09.2006, s.2).
Literatura:
A. Bolecki, S. Drozd, S. Famirska, M. Kozak, M. Kulesza, A. Madała, Prawo konkurencji, Warszawa 2012.
T.Korbutowicz, A.Cieśliński, Ochrona konkurencji (w:) Wspólnotowe prawo gospodarcze, Warszawa 2007.
Przykłady rozstrzygniętych przypadków naruszeń konkurencji
Zakazane kartele
1) holenderski kartel cementowy uznany został za sprzeczny ze wspólnotowymi regułami konkurencji, chociaż porozumienie obejmowało obszar jednego państwa. Trybunał wskazał, że chociaż porozumienie obejmuje cały obszar państwa to ze względu na swój charakter zmierza do utrwalenia podziału rynku, utrudniając jego penetrację i zapewniając ochronę przemysłu krajowego. Przedsiębiorstwa z innych państw członkowskich mają utrudniony dostęp do tego rynku. Wpływa takie zachowanie na handel wewnątrzwspólnotowy i ogranicza konkurencję ze strony zagranicznych przedsiębiorstw.
2) niemieccy producenci płytek ceramicznych wprowadzili system dyskontowy pozbawiający indywidualnych sprzedawców prawa do ustalania dyskonta. Zostało to uznane za zachowanie prowadzące do koncentracji handlu w rękach lokalnych producentów i ograniczające ich konkurencję oraz izolujące rynek od zagranicznych konkurentów.
3) kartel producentów glukonianiu sodu został utworzony przez cztery przedsiębiorstwa, działające w ramach grupy Jungbunzlauer. Uczestnicy kartelu opanowali niemal całą światową produkcję tej substancji chemicznej używanej do czyszczenia metalu i szkła. Kartel polegał na ustalaniu cen i podziale rynku, a naruszenie konkurencji było poważne. Grupa Jungbunzlauer stosowała te praktyki przez 7 lat. Przedsiębiorstwa ukarane zostały karą grzywny w wysokości 19,04 mln euro. Przy ustalaniu wysokości kary Komisja uwzględniła współpracę przedsiębiorstw i karę obniżyła o 20%.
Nadużycie dominującej pozycji
1) w sprawie Microsoft Komisja wydala decyzję zakazującą nadużywania dominującej pozycji i nałożyła karę grzywny. Spółka naruszyła art. 82 traktatu (obecnie art. 102 TFUE) przez odmowę udzielenia informacji dotyczących interoperacyjności oraz zintegrowanie aplikacji Windows Media Player z systemem operacyjnym Windows. Nadużycia spółka dopuściła się na rynku systemów operacyjnych dla komputerów osobistych, gdzie posiadała 95% udziałów. Microsoft odmówił konkurentom przekazania informacji pozwalającej ich produktom na współpracę z serwerami działającymi w oparciu o oprogramowanie Microsoft Windows dominujące na rynku komputerów osobistych. Początkowo spółka wchodząc na rynek systemów operacyjnych dla serwerów grup roboczych ujawniała informacje dotyczące interoperacyjności, a później zaczęła odmawiać.
Komisja, po przeprowadzeniu badań rynkowych stwierdziła, że przedmiotowe informacje były niezbędne do tego, aby konkurować na rynku systemów operacyjnych dla serwerów grup roboczych. Microsoft odmawiając ich ujawnienia był w stanie osiągnąć pozycję, która groziła wyeliminowaniem z rynku pozostałych konkurentów. Poza tym odmowa udzielenia informacji ze strony Microsoft ograniczyła rozwój techniczny na niekorzyść konsumenta. Bez dostępu do tych informacji konkurencji powielali produkty dostarczane przez Microsoft, podczas gdy mogli dostarczać nowe i lepsze produkty. W odniesieniu do zarzutu nadużycia dominującej pozycji Komisja, stwierdziła, że Microsoft zakłócił konkurencję na rynku odtwarzaczy mediów strumieniowych integrując swój odrębny produkt Windows Media Player z dominującym na rynku systemem operacyjnym dla komputerów osobistych Windows. To zintegrowanie sztucznie nakłoniło dostawców treści internetowych i twórców oprogramowania do polegania na technologii Windows media, a innym producentom odtwarzaczy mediów strumieniowych uniemożliwiło konkurowanie. Microsoft posiadał przewagę nad konkurentami od 1999r. i utrzymywał ją, gdy nastąpiło wprowadzanie strategii integrowania aplikacji.
Komisja zobowiązała Microsoft do podjęcia działań zaradczych czyli:
- udostępnienia odpowiednich informacji na temat interoperacyjności i pozwolenia na ich wykorzystywanie w celu opracowania kompatybilnych produktów dla systemów operacyjnych dla serwerów grup roboczych;
- udostępnienia wersji systemu operacyjnego dla komputerów osobistych Windows bez aplikacji Windows Media Player, co dałoby możliwość nabywania systemu Windows z dowolnym odtwarzaczem multimedialnym
- przedłożenia przez Microsoft propozycji ustanowienia mechanizmu kontrolującego.
Komisja nałożyła na Microsoft karę grzywny w wysokości 497.196 mln. euro, co odpowiadało 1,62% światowych obrotów spółki w ostatnim roku obrachunkowym, za który były dostępne dane.
2) nadużycia dominującej pozycji polegającego na stosowaniu różnych warunków do ekwiwalentnych świadczeń dopuściło się niemieckie stowarzyszenie zarządzające prawami autorskimi. Stowarzyszenie miało faktyczny monopol w zakresie prowadzonej przez siebie działalności. Odmawiało zawierania umów z autorami zagranicznymi, którzy nie mieszkali na terytorium RFN. W ten sposób autorzy byli pozbawiani części dochodów związanych z wykonywaniem w tym kraju ich dzieł muzycznych. Było to nadużycie dominującej pozycji, które polegało na dyskryminacji obywateli państw członkowskich ze względu na obywatelstwo lub miejsce zamieszkania.
Koncentracje przedsiębiorstw
1) w sprawie Sony BMG Komisja w 2005 r. zatwierdziła porozumienie przedsiębiorstw, na podstawie którego utworzona została grupa fonograficzna w wyniku fuzji spółek Bertelsmann AG, Sony BMG i Sony Co. of America. Sąd stwierdził nieważność decyzji Komisji, gdyż jej zgoda na koncentrację nie została w pełni uzasadniona i zawiera oczywisty błąd w ocenie sprawy. Komisja błędnie przedstawiła niektóre dane otrzymane od uczestników rynku i swoich twierdzeń nie poparła dowodami, Zarzuty Sądu wobec Komisji odnosiły się do braku wyjaśnienia dlaczego w trakcie postępowania zmieniła decyzję i wyraziła zgodę na koncentrację mimo początkowego twierdzenia, że fuzja poważnie ograniczy konkurencję na rynku nagrań muzycznych i muzyki on-line. Orzeczenie wyjątkowe Sądu, w którym pierwszy raz zakwestionowano decyzję Komisji zatwierdzającą koncentracje przedsiębiorstw.
2) w sprawie Ryanair Komisja zakazała nabycia udziałów w irlandzkiej konkurencyjnej spółce Aer Lingus. Decyzje Komisji utrzymał w mocy Sąd, podkreślając staranne przeanalizowanie przez Komisję konkurencyjnych skutków połączenia obu spółek. Analiza tego horyzontalnego połączenia spółek odpowiadała zasadom ustalonym w obwieszczeniu w sprawie oceny połączeń horyzontalnych. W tej sprawie obok badania rynku Komisja zastosowała ekonometryczną analizę do oceny skutków koncentracji. Stanowiły one dowód w sprawie. Ocena skutków koncentracji została przeprowadzona oddzielnie dla różnych portów lotniczych z uwagi na odmienność zachowań działających tam podmiotów. Ryanair posiadał w Aer Lingus mniejszościowy udział (29,4%), który zachował po decyzji Komisji zakazującej koncentracji. Aer Lingus zwrócił się do Komisji o nakazanie Ryanair zbycia tego udziału. Spotkał się z odmową Komisji, a potem Sadu. Sąd stwierdził, że udział Ryanair nie stanowi mniejszościowego udziału kontrolnego i Komisja nie jest uprawniona na podstawie rozporządzenia nr 139/2004 nakazać Ryanair pozbycia się takiego udziału.
Teresa Korbutowicz