Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Zagadnienia egzaminacyjne z przedmiotu Prawo rzeczowe i spadkowe dla studentów III roku jednolitych magisterskich Stacjonarnych Studiów Prawa w roku akademickim 2022/2023 
 
Wykładowca (semestr zimowy): dr hab. Wojciech Szydło
Wykładowca (semestr letni) i egzaminator: dr hab. Joanna Kuźmicka-Sulikowska prof. UWr 
 
Zagadnienia egzaminacyjne: 
1.     Pojęcie "prawo rzeczowe"; ujęcie podmiotowe i przedmiotowe. 
2.     Katalog praw rzeczowych i ich cechy. 
3.     Pojęcie rzeczy jako przedmiotu praw rzeczowych. 
4.     Pojęcia: nieruchomości, rzeczy ruchomej, rzeczy oznaczonych co do gatunku, rzeczy oznaczonych co do tożsamości, części składowych rzeczy, przynależności rzeczy, pożytków rzeczy i prawa, przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolnego. 
5.     Stosunki własnościowe w Polsce. 
6.     Charakterystyka prawa własności; zakres uprawnień właściciela i ich granice.
7.     Wykonywanie prawa własności.
8.     Granice prawa własności nieruchomości; zakreślenie granic przestrzennych, ewidencja gruntów i budynków, postępowanie rozgraniczeniowe; kwestia własności wód i kopalin; regulacje prawa sąsiedzkiego, korzystanie z pasów gruntu na granicy nieruchomości, immisje.
9.     Sposoby nabycia i utraty prawa własności – zagadnienia ogólne; nabycie pierwotne i pochodne.
10.  Przeniesienie własności rzeczy na podstawie umowy, ze szczególnym uwzględnieniem przeniesienia prawa własności nieruchomości. 
11.  Nabycie własności rzeczy ruchomej od osoby nieuprawnionej. 
12.  Zasiedzenie.
13.  Znalezienie rzeczy, wymagane postępowanie w zależności od rodzaju znalezionej rzeczy (w tym też w razie znalezienia zabytku i zabytku archeologicznego), problematyka prawa własności rzeczy znalezionej. 
14.  Zrzeczenie się prawa własności rzeczy. 
15.  Zawłaszczenie ruchomej rzeczy niczyjej. 
16.  Inne przypadki nabycia i utraty prawa własności rzeczy; w tym kwestie połączenia, pomieszania i przetworzenia rzeczy.
17.  Pojęcie, rodzaje, źródła i charakterystyka współwłasności.
18.  Współwłasność w częściach ułamkowych – w tym źródła współwłasności, współposiadanie i korzystanie z rzeczy wspólnej, pobieranie pożytków i ponoszenie ciężarów związanych z rzeczą wspólną; zarząd rzeczą wspólną i ochrona wspólnego prawa. 
19.  Podział rzeczy quoad usum. 
20.  Tryby i sposoby zniesienia współwłasności w częściach ułamkowych. 
21.  Odrębna własność lokalu (pojęcie lokalu w rozumieniu ustawy o własności lokali; sposoby ustanawiania odrębnej własności lokalu; nieruchomość wspólna; ustalanie udziałów w nieruchomości wspólnej; wspólnota mieszkaniowa; prawa i obowiązku właścicieli lokali; zarząd nieruchomością wspólną; umowa deweloperska i jej realizacja). 
22.  Ochrona prawa własności. 
23.  Rozliczenia pomiędzy właścicielem a posiadaczem. 
24.  Roszczenia związane ze wzniesieniem budowli na cudzym gruncie. 
25.  Użytkowanie wieczyste – charakterystyka tego prawa, jego przedmiot, sposób ustanowienia, treść tego prawa (uprawnienia i obowiązki stron), jego wykonywanie, czas trwania, jego ochrona, związane z nim opłaty i ich aktualizacja, wygaśnięcie tego prawa i jego konsekwencje; kwestia odrębnej własności budynków znajdujących się na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste.
26.  Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.
27.  Ograniczone prawa rzeczowe – przepisy ogólne; sposoby powstawania i wygasania tych praw, problematyka pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych, ochrona tych praw.
28.  Użytkowanie – treść prawa, jego powstanie i wykonywanie; użytkowanie przez osoby fizyczne, użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne, inne wypadki użytkowania, użytkowanie w ramach timeshare.
29.  Służebności – gruntowe, osobiste i przesyłu; pojęcie, sposoby powstawania, treść (uprawnienia i obowiązki stron stosunku prawnego), wykonywanie, wygaśnięcie.
30.  Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – w tym zwłaszcza: charakterystyka, treść tego prawa, związane z nim uprawnienia i obowiązki, możliwe przekształcenie, porównanie ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu mieszkalnego oraz prawem odrębnej własności lokalu. 
31.  Prawo zastawu – zastaw umowny, ustawowy, rejestrowy i skarbowy: powstanie, przedmiot, treść, charakterystyka sytuacji zastawcy i zastawnika, zaspokojenie wierzyciela, wygaśnięcie zastawu.
32.  Hipoteka – w tym w szczególności: powstanie, przedmiot, cel, treść prawa, suma hipoteki, zakres obciążenia hipoteką, zakres zabezpieczenia, wierzytelność zabezpieczona hipoteką, przeniesienie wierzytelności hipotecznej, administrator hipoteki, hipoteka na wierzytelności hipotecznej, hipoteka przymusowa, rozporządzanie opróżnionym miejscem hipotecznym, ochrona hipoteki, wygaśnięcie hipoteki. 
33.  Pojęcie i funkcja ksiąg wieczystych; księgi wieczyste a ewidencja gruntów i budynków.
34.  Zakładanie, struktura oraz prowadzenie ksiąg wieczystych; ustrój ksiąg wieczystych i postępowanie wieczystoksięgowe. Prawa ujawniane w księgach wieczystych. Zbiór dokumentów oraz akta księgi wieczystej. 
35.  Jawność ksiąg wieczystych. Domniemania związane z treścią księgi wieczystej.
36.  Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych.
37.  Wpisy do księgi wieczystej, ich podstawy i charakter prawny; skutki prawne wpisu do księgi wieczystej. 
38.  Uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. 
39.  Odpisy ksiąg wieczystych, Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych. 
40.  Pojęcie i rodzaje posiadania. 
41.  Domniemania związane z posiadaniem. 
42.  Nabycie i przeniesienie posiadania. 
43.  Ochrona posiadania. 
44.  Dzierżenie.
45.  Władztwo prekaryjne. 
46.  Źródła prawa spadkowego. Konstytucyjne założenia polskiego prawa spadkowego.
47.  Pojęcie i skład spadku. 
48.  Dziedziczenie. Otwarcie i nabycie spadku. Zdolność do dziedziczenia. Niegodność dziedziczenia.
49.  Krąg spadkobierców ustawowych i porządek dziedziczenia ustawowego. 
50.  Dziedziczenie na podstawie testamentu. 
51.  Sporządzenie i odwołanie testamentu.
52.  Wykładnia testamentu. 
53.  Rodzaje testamentów w prawie polskim i ich charakterystyka. Sporządzenie testamentu w danej formie. Wymogi co do formy testamentu a jego ważność.
54.  Świadkowie testamentu. 
55.  Treść testamentu. 
56.  Rozrządzenia testamentowe (w tym zwłaszcza powołanie spadkobiercy, wydziedziczenie, zapis zwykły, zapis windykacyjny, polecenie, powołanie wykonawcy testamentu, podstawienie). Instytucja przyrostu.
57.  Sytuacja prawna spadkobiercy. Przyjęcie lub odrzucenie spadku. Stwierdzenie nabycia spadku, akt poświadczenia dziedziczenia. Ochrona dziedziczenia. 
58.  Odpowiedzialność za długi spadkowe. 
59.  Ochrona dziedziczenia. 
60.  Sytuacja prawna zapisobiercy windykacyjnego. 
61.  Zachowek.
62.  Wspólność majątku spadkowego.
63.  Dział spadku. 
64.  Umowy dotyczące spadku. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia. 
65.  Zabezpieczenie spadku. Zarząd spadku nieobjętego. 
66.  Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej i inne ułatwienia związane z sukcesją przedsiębiorstw. 
 
Literatura:

Podręczniki podstawowe:
1) "Prawo rzeczowe i spadkowe. Pytania i odpowiedzi", autor: Joanna Kuźmicka-Sulikowska, wydanie 3, Warszawa 2018 – podręcznik podstawowy.
2) "Kazusy z prawa cywilnego. Materiały do ćwiczeń", red. Joanna Kuźmicka-Sulikowska, autorzy: J. Balcarczyk, M. Drela, K. Gołębiowski, K. Górska, J. Jezioro, A. Kołodziej, J. Kuźmicka-Sulikowska, A. Stangret-Smoczyńska, R. Strugała, M. Tenenbaum-Kulig, wyd. 2, Warszawa 2015 – w części dotyczącej prawa rzeczowego i spadkowego.
(Uwaga – niektóre przepisy wskazywane w odpowiedziach do kazusów uległy zmianie po wydaniu kazusów. Rozwiązując kazusy na kolokwiach i egzaminach trzeba więc zawsze zwracać uwagę, jaki jest stan faktyczny danej sprawy (w tym wskazane w nim daty) celem prawidłowej oceny, jaki stan prawny znajduje zastosowanie do danego stanu faktycznego wskazanego w kazusie – trzeba więc być na bieżąco ze zmianami stanu prawnego, by wiedzieć kiedy stan prawny uległ zmianie oraz czy i jakie są przepisy intertemporalne). 

Literatura uzupełniająca: 
 
1) „Prawo rzeczowe”, Edward Gniewek, wydanie 14, Warszawa 2022.
2) "Zarys prawa cywilnego", red. Edward Gniewek, Piotr Machnikowski, wydanie 3, Warszawa 2018; 
3)  "Zbiór kazusów z prawa cywilnego", red. Joanna Kuźmicka-Sulikowska, autorzy: M. Drela, K. Gołębiowski, K. Górska, A. Kołodziej, J. Kuźmicka-Sulikowska, A. Stangret-Smoczyńska, W. Szydło, M. Tenenbaum-Kulig, wyd. I1 Wrocław 2014 – w części dotyczącej prawa rzeczowego i spadkowego; 
4) „Kodeks cywilny. Komentarz”, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, wydanie 9, Warszawa 2019 - w części dotyczącej prawa rzeczowego i spadkowego. 
 
Do egzaminu i kolokwiów zaliczeniowych obowiązuje także znajomość aktów prawnych objętych zakresem przedmiotu Prawo rzeczowe i spadkowe – wymagany zakres będzie podawany na bieżąco w trakcie wykładów i ćwiczeń. Jednocześnie informuję, że na egzaminie obowiązują akty prawne w brzmieniu aktualnym na dzień zdawania danego egzaminu. 
 
Informacje dotyczące egzaminu:
 
Egzamin zostanie przeprowadzony w formie pisemnej (tzw. opisowej) w formie stacjonarnej, w salach Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, lub w formie zdalnej za pośrednictwem MS Forms. Będzie się składał z jednego kazusu, do którego będą pytania, oraz dwóch pytań tzw. otwartych, na które trzeba będzie udzielić odpowiedzi opisowych.